جبرئیل روضه‌خوان امام حسین(ع)| پیشگویی پیامبر(ص) از شهادت امام حسین(ع)

 

تمام مسائل مربوط به حضرت امام حسین(ع) توأم با غصّه و غم بوده است؛ انبیا و پیامبران خدا(ص) پیش از ولادتش همین که اسم او را می‌شنیدند هاله‌ای از حزن و اندوه بر چهره‌شان نمایان می‌شد و اشكشان جاری می‌گشت!
اوّلین مجلس روضه‌خوانی، آن روز در زمین تشكیل شد كه حضرت آدم ابوالبشر(ع) به زمین هبوط كرد و برای پذیرشِ توبه‌اش از ترك اولایی كه مرتكب شده بود، با تعلیم جناب جبرئیل متوسّل به نام‌های مبارك اصحاب كسا (پنج نور مقدّس) شد. همین كه اسم پنجمین آنان به زبانش جاری شد که «یا قَدیمَ الاِحسانْ بِحَقِّ الْحُسَیْن» احساس تأثّری در دل کرد و چشمش اشک‌آلود شد. با تعجّب از جبرئیل امین(ع) سرّش را جویا شد و جبرئیل شمّه‌ای از وقایع حزن‌انگیز عاشورای نیامده را برای حضرت آدم(ع) بیان کرد و او را گریانید! آن روز جبرئیل(ع) روضه‌خوان شد و آدم، مستمع![1]
 

انبیای دیگر نیز به همین صورت عزادار حسین(ع) بوده‌اند! تا رسید به روز ولادتش که هر خانه‌ای به هنگام تولّد نوزادی مسرورند امّا خانه‌ی پیامبر(ص) به هنگام تولّد این نوزاد عزاخانه شد!
پیش از همه، جدّ بزرگوارش او را روی دست گرفت و نگاهی به چهره‌اش كرد و در حالی كه اشکش جاری شده بود فرمود: «یا اباعبدالله! عَزیزٌ عَلَیَّ»! ای حسین عزیزم! سخت بر من دشوار است! بعضی از زنان كه حاضر بودند گفتند: یا رسول الله! چه چیزِ این نوزاد بر شما دشوار است؟
رسول خدا(ص) فرمود: طاغیانِ امّت من این نوزاد را خواهند كشت.
آن روز رسول خدا(ص) روضه‌خوان شد و افراد خاندانش مستمع! آری خدای بزرگ است كه فرموده:
«...حَمَلَتْهُ اُمُّهُ كُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً...»؛
«... مادرش با اندوه، حملش كرد و با اندوه بر زمینش نهاد...».
در دعای وارد در روز سوّم شعبان نیز می‌خوانیم:
(اَللّهُمَّ اِنّی اَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِی هذَا الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلالِهِ وَ وِلادَتِهِ بَكَتْهُ السَّماءُ وَ مَنْ فِیها وَ الاَرْضُ وَ مَنْ عَلَیْها)؛
خدایا! ما مولود امروز را به شفاعت در پیشگاه تو آورده‌ایم كه پیش از ولادتش سخن از شهادتش به میان آمده است. شهیدی كه آسمان و آسمانیان، زمین و زمینیان بر او گریسته‌اند.
 

امّ ایمن از زنان نیک‌بختی است که مورد عنایت خاندان رسالت(ع) بوده است. جمعی از همسایگانش خدمت رسول اکرم(ص) آمده و گفتند: یا رسول الله! این زن دیشب تا به سحر گریه می‌كرد و لحظه‌ای آرام نداشت. رسول اكرم(ص) کسی را دنبالش فرستاده، احضارش كرد و از سبب گریه‌اش جویا شد.
گفت: ای رسول خدا! من دیشب خوابی هولناك دیده‌ام و آرامش از من سلب شده است.
فرمود: بگو چه خوابی دیده‌ای؟
گفت: یا رسول الله! از نقل آن نیز ناراحتم.
فرمود: بگو، شاید تعبیر آن چنان نیست كه فهمیده‌ای!
گفت: یا رسول الله! در خواب دیدم بعضی از اعضای تن شما در خانه‌ی من افتاده است. از این جهت دچار ناراحتی فوق‌العاده‌ای شده‌ام.
رسول خدا(ص) تبسّمی كرد و فرمود: ای امّ ایمن! ناراحت نباش! دخترم فاطمه پسری می‌آورد و تو در خانه‌ات از آن پسر كه پاره‌ی تن من است پرستاری خواهی كرد.
پس از ولادت امام حسین(ع) امّ ایمن او را در جامه‌ای پیچید و به دست پیامبر اکرم(ص) داد. آن حضرت بچّه را گرفت و به او فرمود:
(هذا تأویلُ رُؤیاکِ یا اُمَّ اَیْمَن)؛
«این تعبیر همان خواب توست»![2]
 

از جمله وقایع مربوط به ایّام ولادت حضرت حسین(ع) موضوع پناهندگی فُطرُس فرشته به گهواره‌ی آن حضرت است كه در دعای روز سوّم شعبان می‌خوانیم:
(وَ عاذَ فُطرُسُ بِمَهْدِهِ)؛
فطرس از فرشتگانی بوده كه بر اثر ارتكابِ تَرك اولی مورد خشم خدا قرار گرفته و محكوم به تبعید از مقام و منزلت آسمانیش گردیده و پس از مدّتی طولانی، در ایّام ولادت حضرت امام حسین(ع) مشمول شفاعت آن حضرت شد و به مقام و منزلت اوّلیّه‌اش برگشت. البتّه ما بر حسب استفاده از آیات قرآن كریم اعتقاد به عصمت ملائكه داریم. چنان كه فرموده است:
«... بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ * لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُم بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ»؛[3]
«... آن‌ها بندگانی هستند كه مورد اكرام خدا قرار گرفته و هرگز در سخن بر او پیشی نمی‌گیرند و در مقام عمل نیز، تنها به فرمان او كار می‌كنند».
در آیه‌ی دیگر هم می‌فرماید:
«... لا یَعْصُونَ اللهَ ما أمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ»؛[4]
«...آن‌ها هرگز معصیت فرمان خدا نمی‌كنند و هر امری كه او صادر كند بی‌هرگونه تأخیر و تعلّل انجام می‌دهند».
 

بدیهی است كه حقیقت اطاعت و عصیان در مورد موجودی معنا دارد كه دارای عقل و شعور و اراده و اختیار باشد وگرنه موجودِ مضطرِّ فاقدِ اختیار كه اطاعت و عصیان درباره‌اش متصوّر نیست! البتّه انسان، علاوه بر عقل و شعور و اراده و اختیار، دارای استعداد تكامل نیز می‌باشد كه می‌تواند از فرشتگان نیز بالاتر رفته به مقام «... دَنا فَتَدَلّى * فَكانَ قابَ قَوْسَیْنِ أوْ أدْنى»؛[5] برسد.
ولی فرشتگان، با تفاوت در مراتبشان، هر صنفی از آن‌ها مقام و رتبه‌ی محدودی دارند و توانایی ارتقا، از آن مقام مخصوص به خود را ندارند چنان كه فرموده است:
«وَ ما مِنَّا إلاّ لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ»؛[6]
در قرآن از مقامات فرشتگان تعبیر به «جَناح» شده است. «جناح» یعنی بالِ پرندگان كه وسیله‌ی پرواز و حركت و فعّالیّتشان می‌باشد. در سوره‌ی فاطر آمده است:
«الْحَمْدُ للهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً اُولِی أجْنِحَةٍ مَثْنى‌ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ...»؛[7]
«حمد از آنِ خداوندی است كه آفریننده‌ی آسمان‌ها و زمین است. آن كس كه فرشتگان را رسولانی قرار داده كه صاحب بال‌های دوگانه، سه‌گانه و چهارگانه هستند...».
البتّه بال فرشتگان از قبیل بال پرندگان نمی‌باشد؛ احتمالاً كنایه از نیروی تدبیری آن‌ها، در امور گوناگون عالم است؛ چنان كه در وصف آن‌ها فرموده، تدبیرشان متفاوت است؛ تنگ و وسیع و وسیع‌تر دارند:
«... اُولِی أجْنِحَةٍ مَثْنى‌ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ...»؛
حال، فرشتگان نیز با داشتن مقام عصمت از گناه و خطا، ممكن است كاری شبیه تَرك اَولی از آن‌ها صادر شود آنگونه كه از پیامبران معصوم خدا صادر می‌شود و آن هرگز منافات با عصمت ندارد! اینك به این روایت توجّه فرمایید.
 

علاّمه‌ی مجلسی(رض) به نقل از اَمالی شیخ صدوق(رض) آورده است كه حضرت امام صادق(ع) فرمود: پس از اینکه حسین بن علی(ع) از مادر متولّد شد، جبرئیل امین(ع) از جانب خداوند عزّوجلّ با هزار فرشته خدمت رسول خدا(ص) شرفیاب شده، تبریک و تهنیت خدا را به آن حضرت ابلاغ نمود.
جناب جبرئیل(ع) با فرشتگانِ همراهش در بین فرود آمدن به زمین، عبورشان به تبعیدگاه فُطرُس افتاد كه هفتصد سال آنجا زندانی بود. او وقتی از جریانِ ولادت حسین(ع) و مأموریت جبرئیل(ع) برای ابلاغ تهنیت خدا به رسول مکرّم(ص) آگاه شد. تقاضا کرد اجازه‌ی همراهی با خودتان را به من بدهید تا حضور رسول خدا(ص) شرفیاب شوم. باشد كه دعایی درباره‌ی من نیز بفرمایند.
تقاضایش قبول شد و شرفیاب شد. جبرئیل امین سرگذشت فطرس را گزارش داد.
رسول اکرم(ص) به فطرس اشاره کرد که خود را به گهواره‌ی حسین(ع) برسان. او خود را به پناهِ مهد حسین(ع) رساند و همان دم دگرگونی در وضعش پدید آمد و به موقعیّت اوّلیه‌اش برگشت و همراه فرشتگان به آسمان صعود كرد؛ در میان آسمانیان مباهات می‌كرد و میگفت: كیست همانند من كه آزاده شده‌ی حسین فاطمه‌ام![8]
آری، حسین از همان روز اوّل ولادتش، شروع به شفاعت كرد آن هم از آسمانیان آغاز كرد. در دعای امروز می‌خوانیم:
(وَ عاذَ فُطْرُسُ بِمَهْدِهِ فَنَحْنُ عائِذُون بِقَبْرِه مِنْ بَعْدِهِ)؛
خدایا! فطرس، پناه به مهدِ حسین برد و مورد عفو قرار گرفت. ما هم پناه به قبر حسین(ع) می‌بریم و انتظار عفو و عنایت داریم. ولی ما كه الان نه دسترسی به مهد حسین داریم و نه دسترسی به قبر شریفش؛ اینك ما هستیم و مجلسی به نامِ حسین و پرچمی به نام حسین و مطمئنّیم این حسین آن چنان نزد خدا عزیز است و محترم كه هر كس خود را به اندك بهانه‌ای با او ارتباط دهد، در نزد خدا مورد رحمت و عفو و اكرام قرار می‌گیرد! از خدا می‌خواهیم این شرفِ سرسپردگی به آستانِ اقدس حسین را در هر دو جهان از ما نگیرد. از همین راه دور از صمیم جان عرض می‌كنیم:
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِاللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الاَرْواحِ الَّتِی حَلَّت بِفِنائِکَ یا لَیتَنا کُنّا مَعَکَ فَنَفُوزَ فَوزاً عَظِیماً
خدا را بر این نعمت شاكریم كه تا خود را شناخته‌ایم، سر به آستان اقدس حسین(ع) نهاده‌ایم و امیدواریم در آخرین لحظه‌ی عمر نیز سر به آستان حسین نهاده و جان بدهیم.
 

1- اولین روضه‌خوان و مستمع برای امام حسین(ع) چه کسانی بودند؟
2- ماجرای پناهندگی فُطْرُس فرشته به گهواره‌ی سیّدالشهداء(ع) را مختصراً بیان کنید.
3- آیا ممکن است از فرشتگان گناه و خطا سر بزند؟ پس به چه دلیل فطرس مورد خشم خدای متعال قرار گرفته است؟ 
 
 

پی‌نوشت‌ها

 

[1]. نفس‌المهموم، صفحه‌ی ۳۲.
[2]. بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه‌ی ۲۴۲.
[3]. سوره‌ی انبیاء، آیات ۲۶ و ۲۷.
[4]. سوره‌ی تحریم، آیه‌ی ۶.
[5]. سوره‌ی نجم، آیات ۸ و ۹.
[6]. سوره‌ی صافات، آیه‌ی ۱۶۴.
[7]. سوره‌ی فاطر، آیه‌ی ۱.
[8]. بحارالانوار، جلد ۴۳، از صفحه‌ی ۲۴۳ تا ۲۴۵.